W Polsce ubóstwo energetyczne jest spotęgowane przez złe warunki mieszkaniowe – EURACTIV.pl

Zgodnie z nowym raportem, rządowa strategia renowacji starzejących się zasobów budowlanych w Polsce pozostaje mrzonką, chociaż do 2050 r. kraj może zaoszczędzić do 17 miliardów euro.

Dwadzieścia jeden procent gospodarstw domowych w Polsce boryka się z ubóstwem energetycznym, a dwie trzecie budynków w kraju jest starych i nieocieplonych – wynika z polskiej edycji Barometru zdrowych domów Velux, zaprezentowanej we wtorek (11) w Warszawie. Październik).

Według raportu około 9,4 mln Polaków mieszka obecnie w domach, które stanowią zagrożenie dla ich zdrowia – jest to połączenie niedostatecznego ogrzewania, zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach i pleśni. Środowisko sprzyjające schorzeniom, takim jak astma.

– Kryzys na rynku energii, w tym wysokie ceny, pokazuje, jak dużym wyzwaniem jest Polska – mówi Katarzyna Przybylska, ekspert ds. ubóstwa energetycznego w Fundacji Habitat for Humanity Poland.

Przybylska definiuje ubóstwo energetyczne jako zjawisko polegające na tym, że domu nie można ogrzać zimą ani schłodzić latem, aby utrzymać odpowiednią temperaturę.

Według niego ubóstwo energetyczne w Polsce prawdopodobnie wzrośnie z powodu kryzysu gazowego wywołanego wojną Rosji na Ukrainie.

„Dotarliśmy do punktu, w którym tego problemu nie da się uniknąć. Niezbędne jest podjęcie działań mających na celu ograniczenie i wyeliminowanie tego problemu – powiedział.

Ubóstwo energetyczne jest ściśle związane z ubóstwem ekonomicznym. W Polsce najczęściej występuje na terenach wiejskich, choć problem dotyczy również dużych miast.

„Z tym problemem boryka się około 10% osób mieszkających w największych miastach powyżej 500 tys. mieszkańców” – powiedziała Przybylska.

„Wynika to z faktu, że budynki, w których mieszkają czasami nie są podłączone do sieci ciepłowniczych, a czasami są w bardzo złym stanie technicznym. W takich sytuacjach ciepło ucieka przez nieszczelne okna i niezabezpieczone ściany, a potem trzeba skręcić na grzejniku jeszcze bardziej” – wyjaśnił.

Efektywności energetycznej

Powszechnym rozwiązaniem tego problemu jest zwiększenie efektywności energetycznej i izolacja budynków.

Obecnie europejski sektor budowlany odpowiada za 40% zużycia energii i 36% emisji CO2. W Polsce 65% budynków ma ponad 30 lat, a wiele z nich powstało w czasach komunizmu, kiedy standardy budowlane były niskie.

Aby poprawić efektywność energetyczną, rząd przyjął „długoterminową strategię renowacji budynków” w lutym 2022 r., powiązaną z krajowym planem naprawy (KPR) przyjętym w następstwie kryzysu Covid-19.

Polska strategia zakłada termomodernizację ok. 3,8% budynków rocznie, czyli ok. 236 tys. rocznie w obecnej dekadzie.

Dla Polski korzyści z odnowienia zasobów budowlanych będą ogromne. Według Barometru Zdrowych Domów, korzyści gospodarcze Polski związane są głównie z ograniczeniem ubóstwa energetycznego.

Ale ogólne korzyści wykraczają poza ten pozytywny wpływ na zdrowie, związany z mniejszą liczbą problemów spowodowanych złą jakością powietrza w budynkach, wilgocią i pleśnią w ścianach, brakiem światła dziennego, nadmiernym hałasem lub nieodpowiednią wentylacją.

Raport wykazał, że skumulowane korzyści dla Polski do 2050 r. wyniosą 17 mld euro.

Jednak podczas inauguracji barometru w Warszawie eksperci kwestionowali wykonalność ambitnych celów rządu dotyczących odzysku ciepła. Obawy o fundusze unijne w ramach polskiego KPR są obecnie zamrożone z powodu obaw europejskich o praworządność w Polsce.

Jacek Siwiński, prezes Velux Poland, powiedział, że dzisiejsze przepisy budowlane „nie regulują jakości powietrza w pomieszczeniach, choć ma to ogromny wpływ na nasze zdrowie”.

Jednak pomimo silnego związku między warunkami mieszkaniowymi a zdrowiem, świadomość społeczna na ten temat jest nadal niska. „Osiem na 10 osób nie zdaje sobie sprawy, że powietrze w pomieszczeniach jest pięć razy bardziej zanieczyszczone niż powietrze na zewnątrz” – zauważył Szywiński.

Ostatecznie, w związku z ogólnym kryzysem wywołanym pandemią Covid-19 i kryzysem gazowym „mamy do czynienia ze wzrostem nierówności społecznych” – ostrzegł Szywiński.

Zgodził się z tym Remigiusz Nowakowski z DISE Energy, podkreślając, że „tanie energia to energia, której nie zużywamy”.

Kto płaci?

W ogólnopolskiej debacie publicznej pojawiają się jednak głosy wzywające Polskę do opóźnienia realizacji programu transformacji energetycznej i czystego powietrza w obliczu wysokich cen energii.

Latem premier Mateusz Morawiecki wezwał Komisję Europejską do ustabilizowania cen energii elektrycznej poprzez zawieszenie unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS). Wezwanie do tego Komisja Europejska natychmiast odmówiła.

„wzrost ceny [on the ETS] Wymyka się spod kontroli i uderza w budżety domowe obywateli UE” – napisał Morawiecki Esej opinii W przypadku EURACTIV UE wzywa do pewnej formy kontroli cen na rynku emisji dwutlenku węgla.

Polska ciężko pracuje również, aby uzyskać swój udział finansowy w unijnym funduszu naprawczym o wartości 800 miliardów euro z kryzysu Covid-19, który jest obecnie zamrożony przez obawy o praworządność w kraju.

Ale finanse to nie wszystko, mówią eksperci.

– Potrzebne są nie tylko fundusze, ale także wsparcie instytucjonalne – mówi Katarzyna Przybylska. A największe wyzwanie jest na terenach wiejskich – 90% budynków w Polsce to domy jednorodzinne, w których mieszka połowa ludności.

Ważne są również definicje ubóstwa energetycznego. W Europie Wielka Brytania jest jednym z nielicznych krajów, które określiły próg ubóstwa energetycznego – wskazuje Remigius Nokowski.

Jeśli koszty energii przekraczają 10% koszyka gospodarstw domowych, muszą przekroczyć granicę „ubóstwa energetycznego”, powodując kwalifikowalność do pomocy społecznej.

„To nie tylko polski problem” – powiedział Nowkowski, który zwrócił uwagę, że potrzebne są dalsze badania nad ubóstwem energetycznym na szczeblu UE.

Kolejnym wyzwaniem jest identyfikacja rodzin najbardziej potrzebujących pomocy. Łącznie w Polsce jest ponad 14 mln budynków, z czego 5,5 mln to domy jednorodzinne, pół miliona to budynki wielomieszkaniowe, a pół miliona to budynki użyteczności publicznej, w tym szpitale i szkoły.

Justyna Klusman, urzędniczka Urzędu m.st. Warszawy, szacuje, że „głęboka termomodernizacja” w samej Warszawie będzie kosztować 20 mld euro w ciągu dziesięciu lat.

Koszty przebudowy budynków użyteczności publicznej w Warszawie szacowane są na 4 mld euro, a Warszawa jest w lepszej sytuacji pod względem ogrzewania, gdzie 80% mieszkańców obsługuje sieć ciepłownicza o długości 1800 km, największa w Europie.

Ale nawet jeśli koszt remontu ogrzewania wydaje się wysoki, to pozbycie się ubóstwa energetycznego jest jeszcze wyższym priorytetem dla polskiego rządu.

Katarzyna Przybylska powiedziała, że ​​aby to osiągnąć, trzeba rozwiązać trzy problemy społeczne: niskie dochody, wysokie ceny energii i słabe zasoby mieszkaniowe.

„Tych problemów nie da się szybko rozwiązać” – ostrzegała Przybylska. – Powinien istnieć kompleksowy system wsparcia instytucjonalnego i finansowego, obejmujący rozwiązania dla różnych grup dochodowych. Samo wsparcie finansowe nie rozwiąże problemu – dodaje.

Piotr Maciej Kaczyński jest niezależnym pisarzem i praktykiem w procesach decyzyjnych UE.

Europa może „wyeliminować ubóstwo energetyczne” poprzez rezygnację z paliw kopalnych: urzędnik UE

Podczas gdy państwa członkowskie UE oferują wsparcie finansowe ubogim gospodarstwom domowym dotkniętym rosnącymi rachunkami za energię, Komisja Europejska koncentruje się na rozwiązaniach długoterminowych, takich jak efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii, z których wszystkie mają potencjał do „eliminowania ubóstwa energetycznego”. powiedział z niepokojem.

[Edited by Frédéric Simon/Alice Taylor]