Wyzwania związane z przyjmowaniem dzieci bez opieki z Ukrainy w Polsce – Zagadnienia reprezentacji prawnej – Polska

Adama Chmury

Wstęp

Agresja Rosji na Ukrainę, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 roku, spowodowała migrację milionów Ukraińców (w tym obywateli innych krajów toczących na Ukrainie wojnę), którzy w obawie o swoje życie i zdrowie zdecydowali się na ucieczkę przed wojną. Kraj szuka schronienia w Rumunii i Mołdawii, na Węgrzech i na Słowacji oraz w innych krajach, ale przede wszystkim w Polsce. W dziesiątkach tysięcy osób, które codziennie, zwłaszcza w dniach i tygodniach bezpośrednio po rozpoczęciu okupacji, gromadziły się nad polską granicą, dominowały matki i starcy z dziećmi.

Jednak Ukrainę opuściła także duża (bezprecedensowa w historii polskiego systemu migracyjnego i azylowego) grupa małoletnich bez opieki – dzieci, które znalazły się na terytorium Polski bez rodziców lub opiekunów prawnych, podróżując np. z dziadkami, starszym rodzeństwem, dalsi krewni, a nawet przyjaciele rodziny lub sąsiedzi jako ich prawdziwi opiekunowie.

W efekcie polskie władze nagle stanęły przed poważnym wyzwaniem logistycznym i prawnym, gdyż z jednej strony musiały szybko i skutecznie zapewnić schronienie i pomoc humanitarną uciekającym z Ukrainy, a z drugiej – jak skoordynować tę pomoc i wsparcie w innych formach i jakie ramy prawne należy zapewnić. czy w tym zakresie opierać się na istniejących rozwiązaniach polskiego prawa imigracyjnego i azylowego (w szczególności ustawy o ochronie cudzoziemców na terytorium RP i ustawy o cudzoziemcach), czy też szukać rozwiązań specjalnych, a także skalę i charakter przymusowe wysiedlenia z Ukrainy i opuszczenia kraju, w tym małoletni bez opieki Zaprojektowany z myślą o potrzebach mieszkańców

Polski ustawodawca wybrał tę drugą opcję i wynikająca z niej ustawa – ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – została uchwalona i opublikowana w Dzienniku Ustaw w pierwszej połowie roku. Marzec 2022 r., a więc w ciągu trzech tygodni od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji.

Zakres niniejszego opracowania skupiał się na sposobach reprezentacji prawnej małoletnich bez opieki z Ukrainy, niestety nie pozwala na szczegółowe omówienie innych ciekawych rozwiązań wprowadzonych w polskim systemie prawnym. Grupa bezbronnych dzieci, w tym rejestr małoletnich obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Polski bez rzeczywistych opiekunów lub przebywali w pieczy zastępczej na Ukrainie. Podobnie w poniższej analizie nie skupiono się na problematyce struktury prawnej instytucji pieczy zastępczej, które zostały całkowicie wydalone z Ukrainy – funkcjonujących nadal na prawie ukraińskim.

Głównym celem niniejszej pracy jest przedstawienie funkcjonujących obecnie na gruncie polskiego prawa modeli reprezentacji prawnej dzieci bez opieki – wszystkich ich zalet i wad, a także rozważenie, czy dawne modele przetrwały lub mogą przetrwać w tych modelach. Test bezprecedensowej sytuacji migracyjnej wywołanej agresją Rosji na Ukrainę. W rezultacie – czy w ogóle uzasadnione jest tworzenie nowych instytucji prawnych, z których najważniejszą jest instytucja tymczasowego opiekuna dla małoletnich obywateli Ukrainy pozbawionych opieki?