Ostatnie wspomnienia mogą zawierać błędy

Pamięć jest nieodzowną częścią funkcji poznawczych człowieka. Jeśli po dwutygodniowym urlopie znów widzimy nowego kolegę, zwykle możemy polegać na naszej pamięci długoterminowej, aby umieścić na twarzy właściwe imię. Jeśli odwrócimy głowę od sceny, możemy polegać na naszej pamięci krótkotrwałej, która przechowuje informacje przez kilka sekund do minut, aby zapamiętać to, co właśnie widzieliśmy. Powszechnie przyjmuje się, że nasza pamięć krótkotrwała może właśnie to zrobić.

Międzynarodowy zespół naukowców przeprowadził 4 eksperymenty, które konsekwentnie pokazują, że w tym przedziale czasowym wynoszącym zaledwie kilka sekund wiarygodne ostatnie wspomnienia mogą być w rzeczywistości fałszywe. W tych eksperymentach uczestnicy przeszli od prawidłowego zgłaszania tego, co tam było, do niepoprawnego, ale z dużą pewnością, zgłaszania tego, czego się spodziewali. „W sumie ten eksperyment pokazuje, że oczekiwania mogą zmienić nasze postrzeganie w krótkich okresach czasu, prowadząc do tego, co nazywamy iluzjami pamięci krótkotrwałej” – mówi główna autorka Marte Otten z Uniwersytetu w Amsterdamie.

eksperymenty

W eksperymentach uczestnicy przez chwilę widzieli wyświetlanie sześcio- lub ośmioliterowego koła. Aż połowa tych postaci była lustrzanym odbiciem. Uczestnicy musieli przez krótki czas zachować te litery i ich lokalizację w pamięci, co było utrudnione przez kolejną prezentację niepowiązanych i nieistotnych liter. Po bardzo krótkiej (pół sekundy) lub nieco dłuższej (3-5 sekund) przerwie pojawiał się wyświetlacz wskazujący jedynie położenie przedmiotu, który widzieli po raz pierwszy i który mieli zgłosić. Spośród 6 opcji uczestnicy musieli wybrać to, co uważali za właściwą pozycję. Opcje te zawierały zarówno rzeczywisty cel, który widzieli po raz pierwszy, jak i jego odwrócony odpowiednik. Uczestnicy musieli również ocenić, na ile byli pewni, że dokonali tego wyboru.

Kiedy badacze przybliżyli przypadki, w których uczestnicy byli pewni swojej pamięci, najczęstszym błędem popełnianym przez ludzi był wybór prawdziwego listu, podczas gdy faktycznie widzieli lustrzaną wersję tego listu. Stało się tak nawet w 50% przypadków, w których celem była odwrócona litera. Tak więc fantomowe wspomnienia pojawiały się nawet wtedy, gdy rzeczy, które miały być zapamiętane, właśnie zniknęły z pola widzenia.

Wspomnienia w pamięci krótkotrwałej powstają dzięki wiedzy globalnej

Autorzy doszli do wniosku, że te fantomowe wspomnienia były napędzane znajomością alfabetu uczestników, a tym samym ich oczekiwaniami. Marte Otten: „Kiedy celem był prawdziwy list, uczestnicy nigdy nie zgłaszali, że widzieli lustro. Wydaje się zatem, że nieoczekiwane przedmioty, takie jak lustrzane odbicie listu, są częściej błędnie zapamiętywane niż przedmioty, które pasują do naszych oczekiwań wobec świata, w tym przypadku naszych oczekiwań co do tego, jak powinny wyglądać litery.

Ponadto autorzy twierdzą, że iluzje pamięciowe nie wynikają z tego, że ludzie fałszywie postrzegają odbite litery jako prawdziwe. Gdy obiekty zostaną zeskanowane w ciągu pół sekundy, poprawnie zgłaszają, że widzą odwrócone cele. Oznacza to, że ludzie początkowo prawidłowo widzieli odwrócone znaki i zakodowali je. Iluzje pamięciowe zaczynają nabierać pełnej mocy, gdy minie trochę więcej czasu.

Otten podsumowuje: „Kiedy mamy silne oczekiwania co do tego, jaki powinien być świat, a nasza pamięć zaczyna nieco zanikać – nawet po kilku sekundach – zaczynamy wypełniać nasze oczekiwania”. „W przypadku naszego badania odpowiednie przewidywania dotyczą wysoce skumulowanej klasy symboli wizualnych, którymi są litery alfabetu”.

Szczegóły postu

Marte Otten (Uniwersytet w Amsterdamie), Anil K. Seth (Uniwersytet w Sussex) i Yair Pinto (Canadian Institute for Advanced Research), 2023, Widzenie Ɔ, pamiętanie C: iluzje w pamięci krótkotrwałejw: PLOS JEDEN 18 (4): e0283257.