Amazon odkrywa starożytne skamieliny delfinów olbrzymich

Ma od 3 do 3,5 metra długości i ma 16 milionów lat: paleontolodzy z Uniwersytetu w Zurychu ogłosili odkrycie nowego gatunku delfina słodkowodnego w peruwiańskiej Amazonii. Co zaskakujące, ich najbliższych żyjących krewnych można znaleźć w delfinach rzecznych Azji Południowej.

Delfiny rzeczne należą do najrzadszych współczesnych waleni, a większość istniejących gatunków jest krytycznie zagrożona. Pomimo podobnego wyglądu zwierzęta te nie są bezpośrednio spokrewnione, ale reprezentują zmarłe osoby, które przeżyły różne grupy wielorybów, które niegdyś zamieszkiwały naszą planetę.

Międzynarodowy zespół badawczy kierowany przez Uniwersytet w Zurychu (UZH) odkrył największego delfina rzecznego, jaki kiedykolwiek znaleziono, mierzącego od 3 do 3,5 metra. Nowy gatunek, nazwany Pebanista yacuruna na cześć legendarnego ludu wodnego zamieszkującego dorzecze Amazonki, został znaleziony w regionie Amazonii w Peru i sięga 16 milionów lat wstecz.

Zmiana krajobrazu doprowadziła do wyginięcia delfinów olbrzymich

Nowy gatunek delfinów należy do Platanistoidea, grupy delfinów pospolitych w oceanach świata od 24 do 16 milionów lat temu. Naukowcy uważają, że ich pierwotnie morscy przodkowie najechali bogate w ofiary słodkowodne ekosystemy pierwotnej Amazonii i przystosowali się do tego nowego środowiska.

„Szesnaście milionów lat temu peruwiańska Amazonia wyglądała zupełnie inaczej niż dzisiaj” – mówi główny autor Aldo Benites-Palomino z Wydziału Paleontologii Uniwersytetu w Zurychu. „Większą część równiny Amazonki pokrywał duży system jezior i bagien zwanych pibas”. Krajobrazy te obejmowały ekosystemy wodne, półwodne i lądowe (bagna, tereny zalewowe itp.) i rozciągały się na terenach dzisiejszej Kolumbii, Ekwadoru, Boliwii, Peru i Brazylii.

Kiedy około 10 milionów lat temu system Pibas zaczął ustępować miejsca współczesnej Amazonce, nowe siedliska spowodowały zniknięcie ofiary Pipanisty, co doprowadziło do wyginięcia gigantycznego delfina. Otworzyło to niszę ekologiczną, którą wykorzystywali krewni dzisiejszych delfinów amazońskich (inia), którym również groziło wyginięcie w oceanach z powodu pojawienia się nowych waleni, takich jak współczesne delfiny oceaniczne.

Odkrycia rzucają światło na ewolucyjną historię delfinów słodkowodnych

„Odkryliśmy, że jego rozmiar to nie jedyny wspaniały aspekt” – mówi Aldo Benites-Palomino. „Dzięki temu zapisowi kopalnemu odkrytemu w Amazonii spodziewaliśmy się znaleźć bliskich krewnych żyjącego delfina amazońskiego – ale zamiast tego najbliższymi kuzynami Pipanisty są delfiny rzeczne z Azji Południowej (rodzaj Platanista).”

Zarówno Bebanista, jak i Platanista mają wspólne wysoko rozwinięte grzebienie twarzy, wyspecjalizowane struktury kostne powiązane z echolokacją – zdolnością „widzenia” poprzez emitowanie dźwięków o wysokiej częstotliwości oraz słyszenia ich lub echa, na czym w dużym stopniu polegają podczas polowań.

„W przypadku delfinów rzecznych echolokacja lub biosonar są jeszcze ważniejsze, ponieważ woda, w której żyją, jest bardzo błotnista, co utrudnia im widzenie” – wyjaśnia Gabriel Aguirre Fernandez, badacz z Uniwersytetu w Zurychu, który również brał udział w tym badaniu. Długi pysk z wieloma zębami sugeruje, że bebanista żywił się rybami, podobnie jak inne gatunki delfinów rzecznych dzisiaj.

„Po dwudziestu latach pracy w Ameryce Południowej znaleźliśmy kilka gigantycznych form z tego regionu, ale jest to pierwszy delfin tego rodzaju” – dodaje Marcelo R. Sánchez Villagra, dyrektor Katedry Paleontologii na Uniwersytecie w Zurychu. „Szczególnie interesowała nas jego ciekawa historia biogeograficzna w starożytności”.

Skamieniałości znalezione w Amazonii

Las deszczowy Amazonii jest jednym z najtrudniejszych obszarów dla paleontologicznych badań terenowych. Skamieniałości są dostępne jedynie w porze suchej, kiedy poziom rzek jest na tyle niski, że odsłonięte są starożytne skały zawierające skamieniałości. Jeśli te skamieniałości nie zostaną zebrane na czas, rosnący poziom wody w porze deszczowej zmyje je i znikną na zawsze.

Holotyp – pojedynczy okaz fizyczny, na którym opiera się opis i nazwa nowego gatunku – odkryto w przypadku Bibanisty w 2018 r., kiedy główny autor badania był jeszcze studentem studiów licencjackich. Wyprawa prowadzona przez peruwiańskiego paleontologa Rodolfo Salas-Gismondi, byłego doktora habilitowanego w Zakładzie Paleontologii Uniwersytetu ZH, przemierzyła ponad 300 kilometrów rzeki Napo.

Odkryto i zebrano dziesiątki skamieniałości, ale największa niespodzianka czekała na koniec wyprawy, po prawie trzech tygodniach poszukiwań: odkrycie dużej czaszki delfina, sklasyfikowanej jako MUSM 4017, która została na stałe zdeponowana w Muzeum Historycznym. Naturalnie w Limie.