Porozumienie szwedzkie stanowi kulminację powyborczej zmiany Erdogana na Zachodzie

Erdogan zakończył ponadroczne spory iw poniedziałek zawarł porozumienie, które pozwoli temu skandynawskiemu krajowi stać się 32. członkiem kierowanego przez USA bloku obronnego.

Nastąpiło to po dramatycznym dniu, w którym Erdogan podniósł stawkę, domagając się w zamian jasnej ścieżki do długo opóźnianej akcesji Turcji do UE.

Nowa prośba zapewniła mu prywatne spotkanie z prezydentem Unii Europejskiej Charlesem Michelem oraz zobowiązanie Szwecji i NATO do „wsparcia wysiłków na rzecz ożywienia procesu przystąpienia Turcji do Unii Europejskiej”.

Porozumienie pozwala NATO bardziej wyróżnić się na dwudniowym szczycie, który rozpoczął się we wtorek w Wilnie, a jego celem jest pokazanie determinacji Zachodu w obliczu wojny Rosji z Ukrainą.

Ale podkreśla również strategiczną zmianę w myśleniu, która wydaje się mieć miejsce w Ankarze, odkąd Erdogan stracił kontrolę nad władzą przez dwie dekady w majowych wyborach.

Głosowanie zbiegło się w czasie z poważnym kryzysem gospodarczym, który Erdogan próbował złagodzić poprzez umowy z bogatymi krajami Zatoki Perskiej, co wzbudziło rosnące zaniepokojenie Zachodu prezydentem Rosji Władimirem Putinem.

Odmowa Erdogana, by ustąpić ze stanowiska Szwecji, podsyciła rosnące przekonanie, że członek NATO, Turcja, staje się narzędziem Kremla do siania podziałów na Zachodzie.

Ten obraz zaczął się zmieniać po tym, jak Erdoğan zwrócił się do ekonomistów z Wall Street, którzy po wyborach chcieli poprawić relacje z zachodnimi inwestorami.

Następnie gościł prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego przez ponad dwie godziny rozmów w piątek, co wywołało wielki niepokój w Moskwie.

Porozumienie w sprawie Szwecji było następstwem rozmowy telefonicznej z prezydentem USA Joe Bidenem, podczas której Erdogan poruszył kwestię przystąpienia do Unii Europejskiej oraz chęci pozyskania przez Turcję dużej grupy myśliwców F-16.

Asli Aydintasbas, analityk Europejskiej Rady ds. Stosunków Międzynarodowych, zauważył, że „Ankara chce poprawić swoje stosunki z Europą i Zachodem”.

„Równowaga w polityce w ostatnim czasie przesunęła się bardzo w stronę Rosji”.

– „Styl transakcyjny” –

Erdogan zawsze próbował wykorzystać strategiczne położenie Turcji między Europą a Azją, aby pokonać rosyjskie i zachodnie interesy i osiągnąć maksymalne korzyści.

Niewielu spodziewa się, że jego zwrot na Zachód będzie oznaczał fundamentalną lub długoterminową zmianę.

„Mamy tendencję do myślenia o Erdoganie jako o nieprzewidywalnym. Ale to nie do końca prawda” – powiedział weteran turecki analityk Selim Cevik.

„Kiedy zrozumiesz jego styl transakcyjny, stanie się dość przewidywalny”.

Wielu zwraca uwagę, że zmiana taktyki Erdogana nastąpiła po czerwcowym buncie lidera grupy najemników Wagnera Jewgienija Prigożyna, który wprawił Moskwę w chaos i nagle sprawił, że Putin wyglądał na słabego.

Erdogan zakończył spotkanie z Zełenskim deklaracją poparcia dla ambicji Ukrainy w NATO i zgodą na porozumienie, na mocy którego Kijów mógłby otrzymać więcej tureckich dronów bojowych.

Ale najbardziej głośna złość Rosji pojawiła się w odpowiedzi na pięciu ukraińskich przywódców, których Zełenski przywiózł ze sobą do Kijowa z Turcji.

Bojownicy Awowa stali się bohaterami narodowymi na Ukrainie podczas ostatniej obrony Mariupola – obecnie zajętego przez Rosję – w pierwszych miesiącach wojny.

Mieli pozostać w Turcji do końca wojny na mocy umowy zawartej z pomocą Erdogana we wrześniu 2022 roku.

Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow powiedział w poniedziałek, że Rosja „spodziewa się wyjaśnień ze strony tureckiej w sprawie tego, co się stało”.

„Będziemy to uwzględniać w naszych przyszłych umowach” – dodał Pieskow.

– 'Zniszczone dobra’ –

Długoletni obserwator Rosji i Turcji, Timothy Ash, po części łączy zwrot Erdoğana z rewolucją Wagnera.

„Umowy z Azowem i dronami w weekend wokół wizyty Zełenskiego pokazały, że Turcja wierzy, po powstaniu Prigożyna, że ​​Ukraina wygra, a Putin uszkodził towary i prawdopodobnie jest na wylocie” – powiedział Ash.

Jednak członkostwo Turcji w Unii Europejskiej wciąż wydaje się odległe, a balansowanie Erdogana prawdopodobnie będzie kontynuowane przez ostatnie pięć lat jego rządów.

Erdogan zaplanował podróż do Arabii Saudyjskiej i dwóch innych bogatych w dolarach państw Zatoki Perskiej kilka dni po szczycie NATO.

Mocarstwa europejskie, takie jak Francja, od dawna mają zastrzeżenia co do przyjęcia do bloku Turcji z większością muzułmańską.

Parlament Europejski przegłosował zawieszenie negocjacji z Ankarą w 2019 r. ze względu na to, co uznał za odwrót Erdogana od wartości demokratycznych i praw człowieka.

Turcja jest oficjalnym krajem kandydującym od 2005 roku.

„Turcja potrzebuje zachodnich inwestycji, ale nie sądzę, że nadejdzie tylko dlatego, że prezydent zmienił ton” – powiedział Nilgun Arisan Eralp, analityk z Turkish Policy Institute TEPAV.

„Chcieliby zobaczyć gospodarkę opartą na zasadach prawa”.

Bor Zak / gw