Protest wojenny: Posągi upadają, gdy Europa czyści sowieckie zabytki

WARSZAWA, Polska (AP) – W stolicy Łotwy, Rydze, obelisk wznoszący się wysoko nad parkiem upamiętniający przejęcie tego kraju przez Armię Radziecką w 1944 r. został obalony. zeszły tydzień. Uderzyła w staw przy wiwatach widzów.

Kilka dni temu w Estonii replika radzieckiego czołgu Z komunistyczną Czerwoną Gwiazdą wywiezioną dźwigami i wywiezioną do muzeum – jeden z 400 wektorów do usunięcia. A w Polsce, na Litwie iw Czechach ślady Armii Czerwonej są dziesiątkowane od miesięcy, co jest spóźnioną czystką tego, co wielu uważa za symbole represji w przeszłości.

Rosyjska wojna z Ukrainą dała nowy impuls do obalenia ostatnich sowieckich pomników w krajach, które ponad trzy dekady temu odzyskały suwerenność od Moskwy. Kraje te należą teraz do NATO i Unii Europejskiej i są zagorzałymi zwolennikami Ukrainy.

Pod koniec ery komunizmu, kiedy Łotwa, Litwa i Estonia odzyskały niepodległość od Związku Radzieckiego i odrzuciły Polskę i jej komunistycznych sąsiadów wspieranych przez Moskwę, kraje te zaczęły zmieniać nazwy ulic i czyścić swoje najbardziej znienawidzone symbole, w tym pomniki sowietów. założyciel Władimir. Lenin i inni przywódcy komunistyczni. Wiele z tych zabytków znajduje się obecnie w muzeach.

W Warszawie władze w 1989 roku szybko zburzyły pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, polskiego arystokraty, który po rewolucji bolszewickiej w 1917 zorganizował sowiecką tajną policję. Pod jego rządami Czeka, poprzedniczka KGB, była odpowiedzialna za falę terroru.

Te zmiany nastąpiły po reformach Michaiła Gorbaczowa, ostatniego sowieckiego przywódcy, który zmarł w moskiewskim szpitalu wtorek w wieku 91 lat.

Ale w wielu miejscach pozostały pomniki żołnierzy radzieckich lub ich roli w pokonaniu nazistowskich Niemiec, spotykali się z obojętnością lub szacunkiem dla zwykłych żołnierzy, którzy zginęli w walce z brutalnym reżimem Adolfa Hitlera.

Jednak wojna na Ukrainie przywołała wspomnienia o tym, jak niektórzy z tych żołnierzy gwałcili miejscowe kobiety i popełniali inne zbrodnie wojenne.

Po obaleniu pomników Lenina i innych prominentnych komunistów w latach 90. ludzie mogli w dużej mierze ignorować inne pomniki, powiedziała Krista Sarf, dyrektor ds. badań w Muzeum Historii Estonii. Ale opinie zmieniły się nagle po rosyjskiej inwazji na Ukrainę 24 lutego i teraz pomniki „głośno wołają o okupację i aneksję”.

„Historia na naszych oczach stała się żywym przeżyciem” – mówi Karol Nawocki, szef IPN nadzorujący usuwanie pomników.

Ubrani w mundur Federacji Rosyjskiej, z Leninem i Stalinem w głowach i sercach, rosyjscy żołnierze „wyzwalają” Ukrainę zabijając kobiety i dzieci oraz zabijając żołnierzy.

„Niech będzie jasne: w polskiej przestrzeni publicznej nie ma miejsca na upamiętnianie totalitarnego reżimu komunistycznego i jego ludzi” – dodał.

Ustawa abolicyjna z 2016 r. wzywała już do oczyszczenia komunistycznych symboli i nazw, ale niektóre gminy nie miały na to pieniędzy, więc instytut wkroczył z pomocą. Od lutego Instytut Polski zidentyfikował 60 zabytków do usunięcia – i obalił ponad 20.

Na Litwie wiele sowieckich pomników pozostałych od wiosny zostało usuniętych z powodu minimalnych protestów. Ale na Łotwie iw Estonii, które mają duże mniejszości rosyjskie, deportacje wywołały większe nastroje, ponieważ miejscowi Rosjanie – i rząd rosyjski – uznali to za zbrodnię przeciwko swoim bohaterom wojennym.

Dmitriy Prokopenko, rosyjskojęzyczny Łotysz, który sprzeciwiał się usunięciu obelisku w Rydze, powiedział, że jego dziadkowie walczyli, a jego pradziadek zginął w walce o „wolność przeciwko nazistom”. Dla niego pomnik uhonorował ich ofiarę.

„Łotwa to kraj, w którym mieszkają razem Rosjanie i Łotwa” – powiedział. „Myślę, że jedna część kraju, inna część kraju, również powinna szanować prawa drugiej części”.

We wtorek rosyjskie MSZ wydało długie oświadczenie, w którym potępiło wyburzenie sowieckich zabytków w krajach bałtyckich jako „barbarzyńskie” i groziło Łotwie, Litwie i Estonii środkami odwetowymi.

Podobno w zeszłym tygodniu Białoruś zburzyła pomnik, rzucając się na Polskę Zawiera groby żołnierzy polskich w czasie wojny.

Polscy urzędnicy uznali ten czyn za barbarzyński, biorąc pod uwagę, że Polska prowadziła politykę nieburzania grobów żołnierzy sowieckich. Rafał Leskiewicz, historyk z Polskiego Instytutu Pamięci, wyjaśnił: „Jako chrześcijanie traktujemy groby jako ziemię świętą. Nie ma znaczenia, kto jest w grobach”.

W niektórych przypadkach miejscowi popierają zachowanie pomników Armii Czerwonej ze względu na jej rolę w pokonaniu nazistowskich Niemiec. Niektórzy obawiają się wymazania pamięci historycznej lub widzą obrazę dla swoich poprzedników, którzy walczyli po stronie Sowietów.

W północnym polskim mieście Gdańsku toczyła się gorąca dyskusja na temat radzieckiego czołgu T-34 na ulicy Zwycięstwa i miasto postanowiło go nie usuwać. Dowódcą czołgu był polski porucznik, a polscy żołnierze odegrali kluczową rolę w wyzwoleniu dawnego niemieckiego miasta Gdańska od nazistów.

W liście otwartym dwaj potomkowie polskich żołnierzy z okresu wojny wyrazili niezadowolenie z usunięcia zabytków.

Zauważyli, że polscy żołnierze zginęli walcząc z Sowietami, aby wyzwolić Polskę od nazistów i że sowieckie zwycięstwo spowodowało, że Polska otrzymała zbiór pokonanych niemieckich ziem i miast, w tym Gdańska i Wrocławia. Zauważyli też, że to Armia Czerwona wyzwoliła Auschwitz, Majdanek i wiele innych nazistowskich obozów zagłady.

„Gdyby nie zwycięstwo polskich i sowieckich żołnierzy w maju 1945 r., Polska w ogóle by nie istniała” – czytamy w liście wysłanym przez redaktora magazynu Paula Debica i historyka Augusta Grabskiego.

Ale wielu innych Polaków zauważa, że ​​II wojna światowa wybuchła po tym, jak Związek Radziecki i nazistowskie Niemcy potajemnie zgodziły się w 1939 roku na rozbiór Polski i krajów bałtyckich. Dopiero po zdradzie Niemiec i inwazji na Związek Radziecki Armia Czerwona zaczęła walczyć z Niemcami.

Jeszcze przed wojną rosyjską na Ukrainie ruiny były źródłem napięcia.

W 2007 roku przeniesienie pomnika żołnierza Armii Czerwonej podczas II wojny światowej w Tallinie w Estonii wywołało dni zamieszek.

W 2013 roku artysta postawił pomnik przedstawiający radzieckiego żołnierza Gwałt ciężarnej kobiety Obok Zalewu Gdańskiego. Nieautoryzowany posąg został szybko usunięty. Po inwazji Rosji na Ukrainę inny artysta przykrył czołg wozem Ręcznie szyta duża flaga ukraińska W proteście przeciwko temu, co nazwał „tyranią” rosyjskiego prezydenta Władimira Putina.

W marcu, kiedy Polska planowała usuwanie sowieckich zabytków, władzę przejął mieszkaniec północnego miasta Kozalin. Pojechał koparką na cmentarz i upuść posąg Dziewczyna przytula radzieckiego żołnierza.

Nawrocki mówi, że oficjalne usuwanie sowieckich zabytków w Polsce postępuje „w bardzo szybkim tempie, ale jest to kwestia, która powinna była zostać rozstrzygnięta dawno temu”.

___

Śledź wszystkie artykuły AP na temat wpływu wojny na Ukrainie na https://apnews.com/hub/russia-ukraine.